Lohusalık nedir? Doğum sonrası yapılacaklar, kontroller
Doğumdan sonraki 6 haftalık (42 gün) döneme lohusalık dönemi denir. Bu dönem sonunda, vücut hemen hemen tekrar gebelik öncesi haline döner.
Doğumdan sonraki 3-4 gün boyunca pıhtılı kanamanız olacaktır. Daha sonra kanama miktarı azalacak, geçen günlerle birlikte rengi açılarak, yerini sarı-beyaz renkli bir akıntıya bırakacaktır. Bu akıntı ise hemen hemen lohusalığın sonuna kadar devam edecektir.
Doğum sonrasında nelere dikkat edelim?
- Rahim Masajı: Karnınıza bastırdığınızda rahminizi hissedebilirsiniz. Doğumda göbek hizasında olan rahminiz, hergün 1-2 cm kadar küçülür ve 2. haftada ele gelmez olur. İlk günlerde daha sık olmak üzere, günde 8-10 kez rahim tepesine biraz kuvvetlice yapacağınız, 20-30 sn süreli ovma hareketi, rahminizin küçülmesini hızlandırır. Bu sayede hem kanamanız az olur, hem de enfeksiyon gelişme riski bertaraf edilmiş olur. Bu masajlar esnasında bir miktar ağrı hissedebilirsiniz ve siz masaj yaptıkça rahminizin sertleştiğini hissedersiniz.
- Ağrı: Doğum ve sezeryan sonrasında, dönem dönem ağrı hissedebilirsiniz. Çok şiddetli olmadıkça, size reçete edilen ağrı kesicilerden günde 3-4 kez alabilirsiniz. Doğum sonrası dikiş yerlerinizdeki ağrı, özellikle oturduğunuz zamanlarda sizi rahatsız edebilirse de zamanla ve pozisyonunuzu değiştirmekle geçecektir. Sezeryan sonrasında ise, birkaç hafta boyunca dikiş köşelerinin biraz daha üst kısmında ağrı hissedebilirsiniz.
- Ateş ve Terleme: Doğum sonrasında hafif ateşiniz olabilir. Ayrıca bol terleme ve sık sık idrara gitme ile vücudunuzda biriken suyu atarsınız. Eğer 38 ° C üzerinde ateşiniz olursa önce göğüslerinizi yoklayın. Göğüslerde süt birikmesi (göğüslerin aşırı sert ve hassas olması ile anlaşılır) ateşe neden olabilir. Böyle bir durumda göğüslerinizi yumuşayıncaya kadar tirle (meme pompası) yardımı ve masajla boşaltın. 1 saat sonra ateş halen yüksek ise önemli bir duruma işaret ediyor olabilir. Bu durumda doktorunuz ile görüşmelisiniz.
- Yara Yerlerinin Bakımı: Normal doğumlarda yapılan dikişlerin iyileşmesinde iki hususa dikkat etmelisiniz. Temizlik ve kuruluk. Size reçete edilen tentürdiyot benzeri sıvıyı 1 lt. Pet şişe su ile karıştınız ve daima ağzı kapalı bir şekilde muhafaza ediniz. Her tuvaletten sonra temiz bir pamuğu bu su ile bolca ıslatarak, genital bölgenizi, önden arkaya doğru silin ve pamuğu atın. Bu uygulamaya 7-10 gün devam edin. Sık sık pet değiştirerek genital bölgenin temiz ve kuru kalmasını sağlayın.
Sezeryan sonrasında ise, günde bir kez temiz bir steril kare gaz yardımıyla, bu solüsyonla sulandırmadan yara yerini silin. Bir haftalık uygulama yeterli olacaktır.
- Beslenme: Lohusalık döneminde beslenme, gebelikdeki gibidir. Bol sıvı almayı ihmal etmeyin. Gaz yapıcı gıdaları yemeyin. Ayrıca, doğumla birlikte oluşan kanamanın getireceği eksikliği gidermek ve sütünüzün kalitesini artırmak bakımından, demir-vitamin haplarınıza en az 3 ay ya da emzirme süresince devam etmelisiniz. Emzirme ilave bir faydası da her gün 500-800 kalori verdirerek eski kilonuza dönmenizi kolaylaştırmasıdır.
- Hareket: İster sezeryanla, isterseniz normal yolla doğum yapın, eve gittiğinizde kendinizi yatağa bağlamaktan kaçının. Şüphesiz istirahat edeceksiniz, ama uzun süre yatmanın damarlarda pıhtı oluşması gibi, bir takım riskleri de beraberinde getireceğini aklınızda tutun. Kendinizi ne kadar çabuk yataktan kurtarırsanız, o kadar çabuk iyileşirsiniz. Normal doğumdan bir hafta sonrasından itibaren hafif egzersizlere başlayın ve özellikle karın kaslarınızı, kalça ve sırt kaslarınız kuvvetlendirici egzersizler-dogumsonuegzersizrehberi(1) ve dogumsonuegzersizrehberi(2)yapın. (kırmızı yazıların üzerine tıklayarak iki adet pdf dosyalarınızı bilgisayarınıza indirin ve ve yazıcınızdan basarak egzersizleriniz esnasında rehber olarak kullanın!)
Sezeryan sonrası özellikle lohusalık döneminde dikişlerinizi aşırı zorlayıcı hareketlerden ve bebek ağırlığın fazla ağır eşyaları (su dolu kova, ağır valiz, koltuk gibi) kaldırmaktan kaçınmalısınız.
- Banyo: Normal doğumdan sonra eve gittiğinizde ayakta duş şeklinde, sezeryan sonrasında ise doktorunuz izin verdiği takdirde yine aynı şekilde 3-4. günden itibaren banyo yapabilirsiniz. Tüm lohusalık dönemi boyunca banyonuzu ayakta duş şeklinde yapın ve küvete ve havuza girmeyin.
- Cinsel İlişki: Lohusalık bir iyileşme dönemidir. Bu nedenle, lohusalığın sonuna kadar ilişki sakıncalı olabilir. Doğum sonrası kadınlarda ilgi ve endişe bebeğe yöneldiğinden cinsel arzularda geçici bir süre azalma olur. Bu azalma genel olarak psikolojik, kısmen hormonal kökenlidir. Genelde istek 12. haftadan sonra eski haline döner. Emzirme döneminde yükselen prolaktin (Süt hormonu), kadında estrojen hormonunu baskılayarak vajende kuruluklara yol açabilir. Şikayetinizin çok fazla olması durumunda doktorunuza muayeneye gitmelisiniz.
Normal doğumdan sonra taburcu işlemlerinin en az 24 saat sonra ve hem annenin hem de bebeğin tetkikleri tamamlandıktan sonra yapılmasını daha uygundur. Bu süre, hem annede hem de bebekte ortaya çıkabilecek problemlerin zamanında fark edilmesi için gereklidir. Kendiniz ve bebeğinizin sağlığı için, erken taburcu olmakta ısrar edilmemelidir.
EMZİRME: Genel olarak 2 saat aralıklarla emzirmelidir. Her meme için emzirme süresi 10 dakika olmalıdır. Böylece bir emzirmede 20 dakika harcanmalıdır. Bir emzirmeye sağ meme ile başlanmışsa, ikincide sol meme ile başlanmalı, her iki memenin de sütünün verilmesi için diğer meme de çocuğa verilmelidir.
Emzirme yatarak olabildiği gibi, oturarak, ayakta olabilir. Bebek 45 derecelik açıyla başı yukarıda tutularak yapılmalıdır. (Ayrıca erken emzirme ipuçları konusuna da bkz.)
Doğum sonrası anneler hangi sıklıkla kontrole gitmeliler?
Doğum yaptıktan ve taburcu olduktan sonra doktorunuz ile doğum sonrası ilk kontrole gidene kadar sürekli irtibat halinde bulunmakta yarar vardır. Doğum ve lohusalık döneminde ortaya çıkan hastalıklar bazen hayatı tehdit edici boyutlarda olabilir. Taburcu olurken doktorunuz, size eğitim verecek hemşireniz, bebek hemşiresi veya çocuk doktorunuz sizin ve bebeğinizin durumu kontrolleri, aşıları ile ilgili gerekli uyarıları yapacaklardır.
Çok erken lohusalık doğumdan sonraki ilk 24 saati, erken lohusalık ilk bir haftayı, geç lohusalık da geri kalan süreyi temsil eder. Üreme organları 6 haftada normal haline döner ve emzirmeyen annelerin büyük bir kısmı bu dönem sonunda adet görmeye başlar. Emzirenlerde ise adetlerin normale dönmesi 4-6 ayı, nadiren bir seneyi bile bulabilir.
Lohusalık dönemi olan 6 hafta ya da 40-42 günlük sürenin sonunda doğum yapmış bir annenin muayenesi gereklidir. Böylece, doğum sonrası normale dönüşün ne kadar gerçekleşebildiğine bakılır.
Bu muayene sırasında korunma yöntemleri hakkında da bilgi verilir. Emzirme dönemi gebe kalma ihtimalini azaltsa da bu dönemi güvenli bir korunma yöntemi olarak düşünmek hatalıdır. Süre geçtikçe risk giderek artacağından ve emzirmeye bağlı adet gecikmelerinden dolayı ilk bakışta gebelikten şüphelenilmeyeceğinden, güvenli korunma yöntemleri bu dönemde hem arka arkaya gebelik olmaması, hem de beklenmedik gecikmelerden sakınmak için daha önemlidir.
Jinekolog Operatör Dr. Uğur Ateş, Beşiktaş, İstanbul