Gebeliği Planlayan Ailelere Öneriler
Sağlıklı bir birey olarak dünyaya gelmek herkesin ilk ve doğal hakkı. Hamilelik öncesinden planlama ve hazırlık yaparak, önlenemeyecek ve öngörülemeyecek durumları hariç bırakmak koşuluyla, ebeveynler büyük ölçüde tedbirlerini alır; eğer bir bebek dünyaya getirmeye karar verdiyseniz gebe kalmadan önce dikkate alınması, düzenlenmesi ve düzeltilmesi gereken pek çok durum olduğunu hatırlatmak gerekiyor. Planladığınız gebeliğin ilk ya da mükerrer olması vücudunuzu bir bebeğe hazırlarken takip etmeniz gereken önemli adımları değiştirmez.
Hamilelik Öncesi Plan Yapıp Hedef Belirleyin
Daha önce aldığınız koruyucu önlemleri bırakmadan önce, ebeveyn adayı olarak plan yapmanız, vücudunuzu tanımanız ve hazırlamanız ilk hedefiniz olmalıdır. Bir liste yapmanız hedeflerinizi takip etmenizi kolaylaştıracaktır.
Yaşam stili ve alışkanlıklarınızdaki değişiklikler
Planınızdaki hedefleriniz; yaşam stili ve alışkanlıklarınızı daha iyi hale getirmeyi amaçlamalı.
-Her şeyden önce alkol, sigara ve diğer bağımlılık yapıcı maddelerden uzak durunuz.
–Toksik ve kimyasal materyallerin bulunduğu çevrelerde bulunmamaya gayret ediniz. Gebelik Takibi kısmında ayrıntılı yazıları okuyunuz…
-Gebelik öncesinde sağlıklı bir kiloya ulaşınız. Beslenmenizin hem yetersiz beslenmeyi, hem de obesiteyi önleyen dengeli bir hale kavuşturulması sağlıklı gebelik süreci için zorunludur.
–Spor yapma alışkanlığınız yoksa bu yönde bir hedef belirleyebilirsiniz. Anne adayı olarak gebeliğin zorlu sürecine spor yaparak kaslarınızı ve kemiklerinizi hazırlamak hedeflerinizden biri olabilir.
Hamilelik Öncesinde Doktorunuza Başvurun
Anne ve baba adaylarının birlikte aile hikayesinin alınması, rutin sağlık kontrollerinin yapılması ve gerekiyorsa genetik danışmanlıktan faydalanmaları doğumsal kusurların önlenebilmesindeki ilk adımdır.
Sağlık durumunuzun kontrolü Cinsel yolla bulaşan hastalıklar, erkeklerde ürolojik, kadınlarda jinekolojik sorunlar, iç salgı bezlerinin fonksiyon bozuklukları (tiroid, böbreküstü bezi, vb.), şeker hastalığı, hipertansiyon, artrit ve benzeri romatizmal hastalıklar, anemi (kansızlık), vitamin eksiklikleri, beslenme bozuklukları, kanın normalden fazla pıhtılaşması (hiperkoagülasyon bozuklukları) ve diğer kronik hastalıklar yönünden sağlık kontrollerinizin yapılması; üreme sağlığını olumsuz etkileyebilecek, gebeliğe engel veya gebeliğin seyrini zorlayabilecek diğer sağlık durumlarının tespiti, gebelik öncesinde vazgeçilmez bir öneme sahiptir.
Aşı geçmişi, zorunlu aşıların ve geçirilmiş enfeksiyonların kontrolü Gebelik öncesi TORCH grubu diye bilinen enfeksiyon etkenleri başta olmak üzere, bazı enfeksiyon etkenlerine karşı anne adayının bağışıklık durumunu kan tetkikleriyle saptamak (bkz; istenecek laboratuvar testleri) ve buna göre gereken tedbirleri almak; hem anne, hem de bebek sağlığı açısından önemlidir. Gebelik sırasında uygulanması önerilmeyen bazı aşıların (örneğin kızamıkçık aşısı gibi canlı aşılar) gebelik öncesi dönemde uygulanıp bağışıklık kazanılmış olması da özellikle gereklidir.
Folik asit kullanımına özen gösterin Gebe kalmadan önce, doktorunuzun önerdiği süre ve miktarda folik asit almaya başlayın ve gebelik sürecinde, yine doktorunuzun takibinde devam edin. Böylelikle bazı doğumsal arızaların, özellikle nöral tüp defektlerinin riskini azaltmış olursunuz.
Eğer varsa, aile içi psikolojik veya fiziksel şiddet için yardım alın
Aile sağlık hikayenizi detaylarıyla öğrenin
Anne ve baba adayları kendi ailelerinden, önemli hastalıklarını ve geçmişte ölü doğum, bebeklik çağında ölüm ya da sakat doğumlar ile ilgili bilgileri almalıdırlar.
Ruhsal bütünlüğünüzün ve sağlığınızın farkında olun
Endişelerinizi doktorunuz ile mutlaka paylaşınız. Doktorunuz yardım ederek sizi yönlendirecektir
Sağlıklı bir gebelik süreci için koşulları hazırlayın.
Gebe kalmayı planlayan anne adayları için yapılacak muayene ve tahliller;
Fiziksel ve jinekolojik muayene, pap-smear incelemesi
İstenecek laboratuvar testleri:
Hemoglobinopatiler için tarama testi, gerekirse genetik danışmanlık verilip bunlara göre test yapılması
Tam idrar tahlili
Hepatit tarama testleri: HBsAg, Anti-HBs, HCV, VDRL
HIV antikor testi
Toksoplazma, rubella(kızamıkçık), herpes, CMV gibi enfeksiyon hastalıklarına yönelik bağışıklık kontrolleri
Gonore, klamidya gibi ürogenital enfeksiyon testleri
Açlık kan şekeri, HbA1c, TSH, fT4 ve diğer rutin biyokimya testleri
Tam kan sayımı, kan grubu ve (özellikle Rh negatif anne adaylarına) indirekt Coombs testi
Bu testlerin önemli bir kısmı aile hekimliklerinde ücretsiz olarak yapılabilmektedir.
Doktorunuz ayrıca sizin verdiğiniz hikaye, hastalıklar, muayene bulgularına göre ilave testler isteyebilir.
Ayrıca bkz: Anne adayına öneriler…
Op.Dr. Uğur Ateş, Beşiktaş, İstanbul
Kaynaklar :
U.S. Centers for Disease Control and Prevention; http://www.cdc.gov/preconception/planning.html)
March of Dimes (www.marchofdimes.com/)